Interfex according to morphology in Kurdish language
Kocher abdulmajed Huseen
Salahadin University
Rafiq Muhammed Mhedeen Shuani
Salahadin University
DOI: https://doi.org/10.25130/lang.8.1.9
Keywords: interfixe, combination, combined Words, and Word making
Abstract
Language is an ever-changing entity that is constantly evolving and improving. As new ideas and concepts emerge, new words and terms are required to describe them. To create these new words and terms, language has various methods and techniques at its disposal, including the combination of existing words and concepts. One of the key terms in the process of combining words is "interfix", which is essential in creating many new words and terms.
This research aims to provide an explanation and discussion of the term "interfix" and its function as a method for combining and creating words. The study includes examples of interfixes [و ، ە] (in Kurdish) and their ability to combine words, as well as examples of words that incorporate interfixes. Additionally, the research explores the role of interfixes in morpheme words and their place in morphology.
This study comprises two main parts, in addition to the introduction, conclusion, and bibliography.
Part One of this study includes a discussion of several topics related to morphology, such as independent morphemes, combined morphemes, morphemes of grammar, and morphemes used for word-making, including prefixes, interfixes, and suffixes. The section also provides a definition of interfix, its nature, the way it appears, and how it differs from other similar concepts in terminology and morphology. Additionally, the study explores the distinction between ending (ی) and interfix (ی).
Part Two of this study focuses on interfixes in terminology, with a specific emphasis on (و ، ە) as examples of interfixes.
References
-ناوه‌ندگیرته‌نها وشه‌ی لێكدراوسازده‌كات، كه‌دوو وشه‌ی ساده لێكده‌دات،به‌پێچه‌وانه‌ی پێشگروپاشگر،كه‌وشه‌ی ساده ده‌كه‌ن به دارێژراو.
-ناوه‌ندگیری /-ه-/ناوه‌ندگیرێكی چالاكه له‌لێكدانی وشه دووپات بۆوه‌كان.
-ناوه‌ندگیری /-و-/ته‌نها جوته‌وشه به‌رهه‌مده‌هێنێت.
-ئه‌ووشه‌لێكدراوانه‌ی به‌هۆی ناوه‌ندگیری/-ه-/ دروست ده‌بن په‌یوه‌ندی دیارخه‌رودیارخراوی له‌نێوانیاندایه، به‌پێچه‌وانه‌ی ئه‌و وشانه‌ی به‌هۆی ناوه‌ندگیری/-و-/ دروست ده‌بن كه‌ئه‌م په‌یوه‌ندیه له‌نێوان پارچه‌كانیاندا نییه.
-ده‌كرێ بوترێ ئه‌گه‌ر وشه‌وزاراوه لێكدراوه‌كانی زمانی كوردی بكه‌ین به‌دووبه‌ش،به‌شێكیان به‌هۆی ناوه‌ندگیره‌وه سازبوونه.
سه‌رچاوه‌كان:
به كوردی:
كتێب:
-ئازاد ئه‌مین باخه‌وان، 2021، مۆرفیمه‌كانی (ه) له دیالێكتی كرمانجی خوارووی زمانی كوردیدا، چاپخانه هێڤی، كه‌ركوك.
- ئه‌وڕه‌حمانی حاجی مارف، 2014، وشه‌ڕۆنان له زمانی كوردیدا، چاپخانه‌ی ڕۆژهه‌ڵات، ههولێر.
- سه‌عیدكه‌ره‌می ، 1396، وشه‌ناسی زمانی كوردی، په‌خشانگای زانستگای كوردستان، سنه.
- ڕۆژان نوری عه‌بدوڵلا، 2013، فه‌رهه‌نگی زمان و زاراوه‌سازی كوردی، چاپی دووه‌م، چاپخانه‌ی چوارچرا، سلێمانی.
- ڕه‌فیق شوانی، 2016، لێكۆڵینه‌وه‌ی جۆراوجۆری زمانناسی، چاپخانه‌ی ڕۆشنبیری، ههولێر.
- ڕه‌فیق شوانی ، 2014، وشه‌سازی زمانی كوردی، كۆمه‌ڵگای چاپخانه‌ی داودی، كه‌ركوك.
- له‌یلا جه‌لیل عه‌باس ده‌لۆ، 2021، مۆرفیمه‌كانی(ێ) له زمانی كوردیدا به‌كه‌ره‌سته‌ی كرمانجیی خواروو و ژووروو، چاپخانه‌ی هێڤی، كه‌ركوك.
- محه‌مه‌دی مه‌حوی، 2021، مۆرفۆلۆژی و به‌یه‌كداچوونی پێكهاته‌كان، چاپی یه‌كه‌م، چاپخانه‌ی كارۆ، سلێمانی.
- محه‌مه‌د مه‌عروف فه‌تاح و سه‌باح ڕه‌شید قادر، 2006، چه‌ند لایه‌نێكی مۆرفۆلۆجیی كوردی، چاپخانه‌ی روون، سلێمانی.
- یوسف شه‌ریف سه‌عید، 2013، وشه‌سازی زمانی كوردی، چاپخانه‌ی حاجی هاشم، ههولێر.
گۆڤار:
- ساجیده عه‌بدووڵا فه‌رهادی و ڕه‌حیم قادرسورخی، پڕۆسه‌ی به‌وشه‌بوون (lexi calization) له زمانی كوردیدا، گۆڤاری زانكۆی ڕاپه‌رین، ژماره (1).
- ساجیده عه‌بدوڵافه‌رهادی، 2014، جۆره‌كانی خستنه‌سه‌ر(الإضافة) له زمانی كوردیدا، گۆڤاری ئه‌كادیمیای كوردی، ژماره (29)، چاپخانه‌ی حاجی هاشم، ههولێر.
- فاروق عومه‌رسدیق ،2013، جێپه‌نجه‌ی فرێزی به لێكسیكبوو له په‌ره‌سه‌ندنی فه‌رهه‌نگی كوردیدا، گۆڤاری زانكۆی سلێمانی، ژماره (43).
- وریا عومه‌رئه‌مین، 2014، مۆرفۆسینتاكس وه‌ك سه‌رچاوه‌یێك بۆ داڕشتنی وشه له زمانی كوردیدا، گۆڤاری ئه‌كادیمای كوردی، ژماره (29).
نامه‌ی ئه‌كادیمی:
- شیروان حسین حمد، 2014، توانای مۆڕفیمی به‌ند له ده‌وڵه‌مه‌ندكردنی فه‌رهه‌نگ و ڕاپه‌ڕاندنی ئه‌ركی سینتاكسدا، نامه‌ی دكتۆرا، فاكه‌ڵتی زانسته مۆرۆڤایه‌تیه‌كان، زانكۆی سلێمانی.
- هێمن سه‌ڵاحه‌دین ڕه‌مه‌زان، 2015، پڕۆسه‌و یاساكانی وشه دروستكردن له زمانی كوردیدا، نامه‌ی ماسته‌ر، سكوڵی زمان، زانكۆی سلێمانی.
به فارسی:
كتێب:
- ابوالقاسم پرتور، نخستین دستور، نشراندیشه، تهران.
- خسرو فرشیدورد، 1382، دستور مفصل امروز، انتشارات سخن، تهران.
- علی سلطانی گرد فرامرزی، 1376، ازكلمه تاكلام(دستور زبان فارسی به‌زبان ساده)، چاپ ششم، انتشارات هبتكران، تهران.
- محمد جواد شریعت، 1372، دستورزبان فارسی ،چاپ ششم،انتشارات اساطیر،تهران.
گۆڤار:
- اكبر اسماعیلی شكوه، 1384، وندهای تصریفی و اشتقاقی زبان فارسی، مجله اموزش زبان وادب فارسی، شماره (74).
- علاءالدین طباطبائی، حذف نشانه اضافه در واژه‌سازی، فصل نامه‌ء فرهنگستان، 12/1، پرتال جامع علوم انسانی.
Sources:
-Azad Amin Bakhawan, 2021, morfemakane (a) la dyalecte krmanje xwaruy zmani kurdeda, chapkhanay hevi, karkuk.
- Aw Rahmani Haji Marf, 2014, wsharonan la zmani kurdeda, chapkhanay rojhalat, hawler.
- Saeed Karami, 1396, wshanase zmani kurdi, pakhshangay zanstgay kurdstan, sna.
- Rojan Nuri Abdullah, 2013, farhange zmanu zarawasazi kurdi, chapi duwam, chapkhanay chwarchra, slemany.
- Rafiq Shuani, 2016, lekolenaway jorawjory zmannase, chapkhanay roshnbery, hawler.
- Rafiq Shuani, 2014, wshasazi zmani kurdi, komalgay chapkhanay dawudy, karkuk.
- Abdulwahid Moshir Dzeyi, 2013, wshasazi zmani kurdi, hawler.
- Leila Jalil Abbas Dalo, 2021, morfemakani (E) la zmani kurdeda bakarastay krmanji xwaru u zhwru, chapkhanay hevi, karkuk.
- Mohammed Mahwi,2021, morfolojey u bayakdachuni pekhatakan, chapi yakam, chapkhanay karo, slemany.
- Mohammed Maroof Fatah u Sabah Rashid Qadir, 2006, chand layaneky morfolojey kurdi, chapkhanay roon, slemany.
- Yusif Sharif Saaed, 2013, wshasazi zmani kurdi, chapkhanay haji hashm, hawler.
- Sajida Abdullah Farhadi u Rahim Qadir Surkhi, prosay bawshabun (lexi calization) la zmani kurdeda, govari zankoy raparen, zhmara1.
- Sajida Abdullah Farhadi, 2014, jorakani xstnasar (alezafa) la zmani kurdeda, govary academeay kurdi, zhmara29, chapkhanay haji hashm, hawler.
- Farooq Omar Sadiq, 2013, jepanjay frezy ba leksekbu la parasandni farhangi kurdeda, govary zankoy slemany, zhmara43.
- Wrya Omar Amin, 2014, morfosentaks wak sarchawayak bo darshtni wsha la zmani kurdeda, govary academay kurdi, zhmara(29).
- Shirwan Hussein Hamad, 2014, twanay morfeme band la dawlamandkrdni farhang u raparandni arki sentaksda, namay dctora, fakalty zansta mrovayateakan, zankoy slemany.
- Hemn Salahaddin Ramazan, 2015, prosau yasakane wsha drustkrdn la zmani kurdeda, namay mastar, skuly zman, zankoy slemany.
- Abolqasem Pertor, nkhsten dastur, nashr andesha, tahran.
-Khosraw Farshidwurd, 1382, dastur mufasal amruz, entesharat sakhn, tahran.
- Ali Soltani Gard Faramarzi, 1376, az kalema ta kalam (dastur zuban farse ba zubane sada), chapi shashamh, entsharat habtkran, tahran.
- Mohammed Jawad Shareat, 1372, dastur zuban farse, chapi shashamh, entesharat asater, tahran.
- Akbar Esmaili Shkoweh, 2004, wndahay tasrefe u eshteqaqe zuban farse, mujala amuzsh, zuban u adab farse, shmara 74.
- Aladdin Tabatabai, hazf neshana ezafa dar wazhasazi, fasl nama farhangstan, 1/12, prtal jamih olum ensani
