Alteration and Substitution According to Ibn Kamal Pasha in the Book "Al-Falah Sharh Al-Marrah"

Angham Alaa fareed

Tikrit University/ College of Education for Women

Sawsan Ghanem Qaddouri

Tikrit University/ College of Education for Women

DOI: https://doi.org/10.25130/Lang.8.12.2.3

Keywords: Al-Falah Sharh Al-Marrah, Ibn Kamal, Morphology, Alteration and Substitution


Abstract

The Arabic language is considered one of the oldest Semitic languages, rich and profound, serving as a window into a culture and civilization with roots extending back thousands of years. It carries within it a storied history, a literary and intellectual heritage, and keys to understanding the values and beliefs that shape Arab identity. At the heart of this magnificent language lies the field of Morphology
(علم الصرف) one of the most important branches of Arabic, which focuses on the study of word forms and their variations. It enables us to understand how words are constructed and formed from their roots, as well as how they are inflected according to different contexts. This field encompasses the rules that dictate how words change in various cases, their patterns, and forms, reflecting the richness of the language and the diversity of its expressions. Morphology represents the foundational structure upon which Arabic sentences are built, contributing to the clarification of meanings and the extraction of implications from different contexts. Through the study of morphology, we gain a deeper understanding of the relationships between words and how they affect meaning, thereby enhancing our capacity for literary and intellectual expression.
Substitution (الإبدال) and alteration (الإعلال) are among the most prominent issues of morphology addressed by Ibn Kamal Pasha in his book Al-Falah Sharh al-Marah, which is a detailed commentary on Marah al-Arwah fi al-Sarf by Husam al-Din Ahmad ibn Ali ibn Mas'ud, a distinguished scholar in the field of morphology. This research focuses on the morphological analysis of substitution and alteration as presented in Al-Falah, highlighting Ibn Kamal Pasha's methodology in explaining these morphological issues.
The significance of the title lies in its focus on one of the deeper aspects of morphology, through a thorough explanation of the concept of substitution, which deals with changes occurring in letters, and the concept of alteration, which addresses the phonetic changes occurring among letters in words. Both are considered central issues in the field of morphology. The problem of this research arises from the desire to understand how Ibn Kamal Pasha presented fundamental morphological concepts, particularly concerning substitution and alteration, and the methodology he employed in explaining and simplifying these concepts for students. As the researcher delves into Al-Falah, questions arise: How did Ibn Kamal address the morphological issues related to substitution and alteration? 


References

ابن الأثير، مجد الدين. (1420هـ/1999م). البديع في علم العربية (تح. فتحي أحمد علي الدين). مكة، السعودية: جامعة أم القرى.

ابن السراج، أبو بكر محمد بن السري بن سهل. (1980). الأصول في النحو (تح. عبد الحسين الفتلي). بغداد، العراق: دار الرشيد للنشر.

ابن العماد العكري، عبد الحي بن أحمد. (1996). شذرات الذهب. بيروت، لبنان: دار الفكر.

ابن القيم، محمد بن أبي بكر بن أيوب. (دون تاريخ). بدائع الفوائد. بيروت، لبنان: دار الكتاب العربي.

ابن الناظم، بدر الدين محمد. (1990). شرح ابن الناظم على ألفية ابن مالك. بيروت، لبنان: دار الكتب العلمية.

ابن إيّاز. (2002). شرح التعريف بضروري التصريف (تح. هادي نهر). بيروت، لبنان: دار الفكر.

ابن بلبان. (2000). بغية المستفيد في علم التجويد (تح. رمزي سعد الدين دمشقية). بيروت، لبنان: دار البشائر الإسلامية.

ابن جني. (2000). سر صناعة الإعراب. بيروت، لبنان: دار الكتب العلمية.

ابن عصفور. (1987). الممتع الكبير في التصريف. بيروت، لبنان: دار الكتب العلمية.

ابن عقيل، عبد الله بن عبد الرحمن. (1980). شرح ابن عقيل على ألفية ابن مالك. القاهرة، مصر: دار التراث.

ابن كمال باشا. (2013). الفلاح شرح المراح (تح. محمد السيد عثمان). بيروت، لبنان: دار الكتب العلمية.

ابن مالك، جمال الدين أبو عبد الله. (2005). شرح الكافية الشافية (تح. علي محمد فاخر، محمد مصطفى هدارة). الرياض، السعودية: دار المنهاج.

ابن يعيش. (2001). شرح المفصل لابن يعيش (تح. إميل بديع يعقوب). بيروت، لبنان: دار الكتب العلمية.

أبو البركات، كمال الدين. (2003). الإنصاف في مسائل الخلاف بين النحويين والكوفيين. بيروت، لبنان: المكتبة العصرية.

الاستراباذي. (1996). شرح شافية ابن الحاجب الرضي الاستراباذي. بيروت، لبنان: دار الكتب العلمية.

الأشموني، علي بن محمد بن عيسى. (2004). شرح الأشموني على ألفية ابن مالك. بيروت، لبنان: دار الكتب العلمية.

الأفغاني، سعيد بن محمد. (2003). الموجز في قواعد اللغة العربية. بيروت، لبنان: دار الفكر.

الأنباري، أبو بكر. (1971). إيضاح الوقف والابتداء (تح. محيي الدين عبد الرحمن). دمشق، سوريا: مجمع اللغة العربية.

التهانوي، محمد. (1996). الكشف عن مصطلحات الفنون (تح. رفيق العجم، علي دحروج). بيروت، لبنان: مكتبة لبنان ناشرون.

الثمانيني، أبو القاسم عمر بن ثابت. (1998). شرح التصريف. بيروت، لبنان: دار الكتب العلمية.

الحازمي، أحمد بن عمر. (دون تاريخ). شرح منظومة التفسير. موقع الشيخ الحازمي.

حسن، عباس. (1992). النحو الوافي. القاهرة، مصر: دار المعارف.

الحملاوي، أحمد. (1998). شذا العرف في فن الصرف. القاهرة، مصر: المكتبة الأزهرية للتراث.

ديكنقوز، شمس الدين أحمد. (2006). شرحان على مراح الأرواح في علم الصرف (تح. خليل إبراهيم العطية). بيروت، لبنان: دار الكتب العلمية.

الراجحي، عبده. (1980). الصرف الوافي. بيروت، لبنان: دار النهضة العربية.

الراجحي، عبده. (1997). التطبيق الصرفي. القاهرة، مصر: دار المعارف.

الزعبلاوي، صلاح الدين. (1995). دراسات في النحو. بيروت، لبنان: دار النهضة العربية.

الزمخشري. (2001). شرح المفصل في صنعة الإعراب (تح. فخر الدين قباوة). بيروت، لبنان: دار الكتب العلمية.

السخاوي، شمس الدين أبو الخير. (دون تاريخ). الضوء اللامع لأهل القرن التاسع. بيروت، لبنان: دار مكتبة الحياة.

سيبويه. (1977). الكتاب (تح. عبد السلام محمد هارون). القاهرة، مصر: مكتبة الخانجي.

السيوطي، عبد الرحمن بن أبي بكر. (2004). همع الهوامع في شرح جمع الجوامع. بيروت، لبنان: دار الكتب العلمية.

صاحب حماة. (2000). الكشاف في فني النحو والصرف (تح. رياض بن حسن الخوام). بيروت، لبنان: المكتبة العصرية.

الصبان، حسن بن قاسم. (1988). حاشية الصبان على شرح الأشموني. بيروت، لبنان: دار الكتب العلمية.

العكبري، محب الدين. (1995). اللباب في علل البناء والإعراب (تح. عبد الإله النبهان). بيروت، لبنان: دار الفكر.

العوتبي الصحاري، سَلَمة بن مُسْلِم. (1999). الإبانة في اللغة العربية (تح. عبد الكريم خليفة). مسقط، عُمان: وزارة التراث القومي والثقافة.

الغزي، محمد بن بدر الدين. (1990). الكواكب السائرة (تح. إحسان عباس). بيروت، لبنان: دار الغرب الإسلامي.

الفارسي، أبو علي. (1990). التعليقة على كتاب سيبويه (تح. عوض بن حمد القوزي). الرياض، السعودية: جامعة الإمام محمد بن سعود الإسلامية.

الفارسي، أبو علي. (1999). التكملة للفارسي (تح. كاظم بحر المرجان). بيروت، لبنان: عالم الكتب.

كحالة، عمر رضا. (1957). معجم المؤلفين. بيروت، لبنان: مكتبة المثنى.

المرادي، بدر الدين. (1996). توضيح المقاصد والمسالك بشرح ألفية ابن مالك. بيروت، لبنان: دار الكتب العلمية.

الملك المؤيد، أبو الفداء. (2002). الكناش في النحو والصرف. بيروت، لبنان: دار الكتب العلمية.

النجار، محمد عبد العزيز. (2000). ضياء السالك إلى أوضح المسالك. القاهرة، مصر: دار السلام.

References

Abbas Hassan. (1992). Al-Nahw Al-Wafi. Dar Al-Ma'arif.

Abduh Al-Rajhi. (1980). Al-Sarf Al-Wafi. Dar Al-Nahda Al-Arabiya.

Abduh Al-Rajhi. (1997). Al-Tatbiq Al-Sarfi. Dar Al-Ma'arif.

Abu Al-Baqa' Al-Akbari. (1995). Al-Labab fi 'Ilal Al-Bina' wal-I'rab (A. Al-Nabhan, Ed.). Dar Al-Fikr.

Abu Ali Al-Farisi. (1990). Al-Ta'liqah 'Ala Kitab Sibawayh (A. H. Al-Qawzi, Ed.).

Abu Ali Al-Farisi. (1999). Al-Takmila (K. Bahr Al-Marjan, Ed.). Alam Al-Kutub.

Abu Bakr Al-Anbari. (1971). Iydah Al-Waqf wal-Ibtida' (M. A. Al-Rahman, Ed.). Majma' Al-Lugha Al-Arabiya.

Ahmad Al-Hamlawi. (1998). Shadha Al-'Arf fi Fan Al-Sarf. Al-Maktaba Al-Azhariya lil-Turath.

Ahmad Diqinqoz. (2006). Sharhan 'Ala Marah Al-Arwah fi 'Ilm Al-Sarf (K. I. Al-Atiya, Ed.). Dar Al-Kutub Al-Ilmiyya.

Al-Ashmuni. (2004). Sharh Al-Ashmuni 'Ala Alfiyyat Ibn Malik. Dar Al-Kutub Al-Ilmiyya.

Al-Hazimi, A. (n.d.). Sharh Manzumah Al-Tafsir [Audio lectures].

Ali Al-Jarim & Mustafa Amin. (1989). Al-Nahw Al-Wadih fi Qawa'id Al-Lugha Al-Arabiya. Dar Al-Ma'arif.

Al-Istrabadi. (1996). Sharh Shafiyat Ibn Al-Hajib. Dar Al-Kutub Al-Ilmiyya.

Al-Malik Al-Mu'ayyad. (2002). Al-Kunash fi Al-Nahw wal-Sarf. Dar Al-Kutub Al-Ilmiyya.

Al-Muradi. (1996). Tawdih Al-Maqasid wal-Masalik bi Sharh Alfiyyat Ibn Malik. Dar Al-Kutub Al-Ilmiyya.

Al-Suyuti. (2004). Hama' Al-Hawami' fi Sharh Jam' Al-Jawami'. Dar Al-Kutub Al-Ilmiyya.

Al-Thamanini. (1998). Sharh Al-Tasrif. Dar Al-Kutub Al-Ilmiyya.

Al-Zamakhshari. (2001). Sharh Al-Mufassal fi Sun'at Al-I'rab (F. Qabawah, Ed.). Dar Al-Kutub Al-Ilmiyya.

Badr Al-Din Ibn Al-Nazim. (1990). Sharh Ibn Al-Nazim 'Ala Alfiyyat Ibn Malik. Dar Al-Kutub Al-Ilmiyya.

Dar Al-Nahda Al-Misriya. (1998). Al-Nahw Al-Asri.

Hassan Al-Sabban. (1988). Hashiyat Al-Sabban 'Ala Sharh Al-Ashmuni. Dar Al-Kutub Al-Ilmiyya.

Ibn Al-Athir, (1420 AH). Al-Badi' fi 'Ilm Al-Arabiya (F. A. A. Al-Din, Ed.). Umm Al-Qura University.

Ibn Al-Imad Al-Izzi. (1996). Shadharat Al-Dhahab. Dar Al-Fikr.

Ibn Al-Qayyim, M. (n.d.). Bada'i Al-Fawa'id. Dar Al-Kitab Al-Arabi.

Ibn Al-Siraj, A. B. M. (1980). Al-Usul fi al-Nahw (A. H. Al-Fatli, Ed.). Dar Al-Rashid.

Ibn Aqil. (1980). Sharh Ibn Aqil 'Ala Alfiyyat Ibn Malik. Dar Al-Turath.

Ibn Asfour. (1987). Al-Mumti' Al-Kabir fi Al-Tasrif. Dar Al-Kutub Al-Ilmiyya.

Ibn Balban. (2000). Bughyat Al-Mustafid fi 'Ilm Al-Tajwid (R. S. D. Damashqiya, Ed.). Dar Al-Basha'er Al-Islamiyya.

Ibn Iyyaz. (2002). Sharh Al-Ta'rif bi Daruri Al-Tasrif (H. Nahr, Ed.). Dar Al-Fikr.

Ibn Jinni. (2000). Sir Sana'at Al-I'rab. Dar Al-Kutub Al-Ilmiyya.

Ibn Kamal Pasha. (2013). Al-Falah Sharh Al-Marrah (M. S. Osman, Ed.). Dar Al-Kutub Al-Ilmiyya.

Ibn Malik. (2005). Sharh Al-Kafiyah Al-Shafiyah (A. M. Fakher & M. M. Hadara, Eds.). Dar Al-Minhaj.

Ibn Ya'ish. (2001). Sharh Al-Mufassal li Ibn Ya'ish (I. B. Yaqoub, Ed.). Dar Al-Kutub Al-Ilmiyya.

Kamal Al-Din, A. (2003). Al-Insaf fi Masa'il Al-Khilaf bayna Al-Nahwiyyin wa Al-Kufiyyin. Al-Maktaba Al-Asriya.

Muhammad Al-Ghazi. (1990). Al-Kawakib Al-Sa'ira (I. Abbas, Ed.). Dar Al-Gharb Al-Islami.

Muhammad Al-Najjar. (2000). Diya' Al-Salik ila Awda' Al-Masalik. Dar Al-Salam.

Muhammad Al-Tahani. (1996). Al-Kashf 'An Mustalahat Al-Funun (R. Al-Ajam, A. Dahrouj, & A. Al-Khalidi, Eds.). Maktabat Lubnan Nashirun.

Sahib Hama. (2000). Al-Kashaf fi Fanni Al-Nahw wal-Sarf (R. H. Al-Khawwam, Ed.). Al-Maktaba Al-Asriya.

Said Al-Afghani. (2003). Al-Mujaz fi Qawa'id Al-Lugha Al-Arabiya. Dar Al-Fikr.

Salah Al-Zablawi. (1995). Diraasat fi Al-Nahw. Dar Al-Nahda Al-Arabiya.

Salama bin Muslim Al-Otbi Al-Suhari. (1999). Al-Ibana fi al-Lugha al-Arabiya (A. Khalifa, Ed.). Ministry of National Heritage and Culture.

Sibawayh. (1977). Al-Kitab (A. S. M. Haroun, Ed.). Maktabat Al-Khanji.

Umar Ridha Kahhala. (1957). Mu'jam Al-Mu'allifin. Maktabat Al-Muthanna.